Mało znany początek

Prawie przez cały czas okupacji siedzibą oddziału były Kielce. Ciągle zmieniano jednak miejsca pracy, a wszystkie agendy były dosyć płynne. W związku z tym także bieżące raporty do centrali wysyłano sporadycznie.

     Systematycznie sporządzano jedynie sprawozdania okresowe dla Oddziału V (Łączność) KG AK skąd centralne BIP czerpało pewne informacje o działalności propagandowo -wydawniczej w okręgu. Należy więc przypuszczać, że BIP KG AK nie było zorientowane w pracy na terenie Okręgu Kielce.
W chwili obecnej trudno jest odtworzyć schemat organizacyjny BIP Okręgu. Wiemy, że w pierwszym okresie (do jesieni 1943r.) na czele oddziału stał szef oddziału któremu podlegali dwaj zastępcy, sekretariat oraz sześć referatów: organizacyjny, kolportażu, społeczno-polityczny, walki cywilnej, „N” i personalny. Szefowi oddziału merytorycznie podlegali także referenci w inspektoratach, i dwunastu kierowników prasowych działających na szczeblu obwodu.

     W 1943r. Oddział posługiwał się kryptonimem „Słowo”. Z całą pewnością jesienią 1943r. nastąpił kres działalności BIP Okręgu w przedstawionej strukturze. Wrześniowe aresztowania oraz śmierć Stefana Klączyńskiego „Jarosław”, Szefa Oddziału VI Komendy Okręgu (zmarł 13 października 1943r.) spowodowały rozkład struktur BIP Okręgu. Zanim przejdziemy do kolejnego rozdziału w historii oddziału przedstawimy jego działalność właśnie w latach 1940-43.

Struktura oddziału

W wewnętrznym podziale oddziału możemy wyróżnić dwa różne okresy. Przedstawiamy tu jego podział obowiązujący do końca 1943 roku.

Sekretariat Szefa Oddziału
Jego kierownikiem od chwili utworzenia oddziału, czyli od czerwca 1940r. aż do sierpnia 1942r. była Irena Karpińska „Anna”. W sierpniu 1942 roku przeniesiona do centrali BIP w Warszawie. Od tej chwili nie wiemy kto kierował sekretariatem choć niewątpliwie w strukturach oddziału istniał on nadal.

 

Referat Organizacyjny
Kierownikiem była Maria Bronisława Łozińska „Rozmaryna”. Kierowała referatem zapewne od lata 1940roku, aż do końca 1943 roku, kiedy została powołana na Szefa Oddziału VI Komendy Okręgu.

 


Referat społeczno-polityczny
Miał za zadanie zbierać raporty o sytuacji społeczno politycznej na terenie okręgu i przekazywać je na potrzeby Komendanta Okręgu. Zapewne z informacji opracowywanych przez referat korzystały także redakcje pism podlegających BIP Okręgu, ale o nich napiszemy w osobnej części.
Referat działał w dwóch ośrodkach:
W Kielcach – Klączyński Stefan „Jarosław”
W Radomiu
– Bujalski Henryk „Kościesza”
-Horczak Krystyna „Justyna.

 


Referat walki cywilnej
Kierownicy:
-Odrzywolska Janina „Emilia” – do 11 listopada 1942 roku
-Zowall „Jur” – od 1943 roku do 25 września 1943r.

 

Referat personalny – podlegał osobiście kierownictwu Oddziału VI tj. szefowi i jego zastępcom.

 

W opisywanym czasie w skład oddziału wchodziły jeszcze referaty "N" i kolportażu, którym poświęcamy osobne rozdziały.

 

Referat "N"

Zajmował się prowadzeniem akcji „N” która stanowiła dział walki psychologicznej z okupantem. Prowadzono ją poprzez specjalne konspiracyjne pisma i ulotki w języku niemieckim. Miały wywołać wrażenie, że są dziełem niemieckich grup antyhitlerowskich.

Pismo wydawane przez Referat "N" KG AK

     Odpowiedni referat został powołany na szczeblu centralnym w grudniu 1940r. Faktyczną działalność rozpoczął w kwietniu 1941r. Akcja prowadzona była do kwietnia 1944r.kiedy to nastąpiła dekonspiracja głównej drukarni druków „N” w Warszawie, a cała akcja została rozszyfrowana przez niemiecki aparat bezpieczeństwa. W okręgach akcję prowadzono jeszcze do zakończenia materiałów, choć naprawdę nigdy nie wydano rozkazu o likwidacji akcji, a siatka jej współpracowników w dalszym ciągu pozostawała w gotowości, a sporadycznie, w dalszym ciągu przeprowadzano akcje z jej zakresu.
     Na szczeblu Okręgu referat uruchomiono w marcu 1941r., ale jego praca ruszyła dopiero z początkiem 1942r. W drugiej połowie 1942r. z referatem związanych było 137 osób działających na terenie całego okręgu. Kolportowały one 1800 egzemplarzy druków „N” miesięcznie. W końcu lipca 1944r. w okręgu rozprowadzono dużą liczbę, wydanych przez BIP Okręgu, ulotek wśród żołnierzy niemieckich. W okresie wrzesień-listopad 1944r. wydrukowano 6 plakatów w języku niemieckim w łącznym nakładzie 1500 egzemplarzy, które rozlepiano w miejscach widocznych dla żołnierzy niemieckich. Poza tym wydano rozprowadzono dwie ulotki „N” drukowane oraz 19 powielaczowych (w tym jedną w języku rosyjskim, przeznaczoną dla walczących u boku Wehrmachtu oddziałów własowców).

Pismo wydawane przez Referat "N" KG AK

     Na terenie Okręgu Kielce akcja „N” prowadzona była także przez harcerzy Chorągwi Kieleckiej, Radomskiej i Częstochowskiej Szarych Szeregów. W Chorągwi Kieleckiej pracą tą kierowali hm. Józef Dobski „Maryśka” i Jan Zawadzki „Arcy”. Udało się ustalić, że w okresie październik-grudzień 1942r. harcerze rozkolportowali 200 egzemplarzy „N”-ek, w okresie styczeń-marzec 1943r. 600, w okresie kwiecień-czerwiec 1943r. 1030, w okresie lipiec-wrzesień 1943r. – 350 egzemplarzy. Do Kielc druki „N” przywoziły m.in. łączniczki Ludwika Mauzyńska „Zenka” i Genowefa Piłatowicz „Ewa”. Harcerze Chorągwi Radomskiej – w której pracą „N” kierowali: hm. Janusz Milewski „Niuła” (do aresztowania w lutym 1944r.) i następnie Zygfryd Musidłowski „Foka” – kolportowali średnio 200 egzemplarzy druków „N” miesięcznie. Chorągiew Częstochowska działająca m.in. w Częstochowie i Radomsku kolportowała przeciętnie kilkaset egzemplarzy druków, a pracami tymi kierował hm. Edward Dąbrowski „Zieliński”.

 

Kierownicy referatu.
-Malinowski Jan „Teodor” – od marca 1941r. do 1 maja 1943r.,
-Sielicki Bronisław „Bronisław” – od połowy 1943 roku do 25 września 1943r.

Referat kolpotrażu

Jednym z podstawowych zadań Oddziału VI był kolportaż prasy podziemnej. Docierała ona do okręgu z Warszawy, ale na miejscu dołączano do tych tytułów własną prasę (o niej za chwilę). W kolportowanie prasy zaangażowanych było wiele osób, ale o samej technice mówi się niewiele.

     Zgodnie z założeniami kolportaż prasy podziemnej miał się odbywać kanałem niezależnym od łączności służbowej. Jednak zasada ta, szczególnie w pierwszych latach okupacji, była łamana. Tak więc kolporterzy dostarczali prasę do skrzynek łączności służbowej. W Kielcach działało ich kilka. Mieściły się w zakładzie fotograficznym ARS, w sekretariacie zakładów „Społem”, przy Placu Panny Marii i w innych nieustalonych dotąd lokalach. Do tych skrzynek przywożono i jednocześnie zabierano prasę do obwodów. W przypadku wpadki groziło to dekonspiracją nie tylko sieci kolportażu, ale także sieci łączności służbowej.
     W późniejszym czasie udoskonalono sposób kolportażu i do sytuacji takich już nie dochodziło. Kurierki z Warszawy lub kolporterki okręgowe dostarczały prasę centralną do tzw. głównych skrzynek prasy centralnej, które mieściły się przeważnie w Kielcach i Radomiu. W Kielcach istniały takie skrzynki w mieszkaniu Jadwigi Rzuchowskiej przy ulicy Równej 3, w mieszkaniu Marii Kubackiej "Babcia" przy ulicy Wesołej 42, w domu przy ulicy Sienkiewicza 94, przy ulicy Warszawskiej – mieszkanie Stanisława Radomskiego i innych. W Radomiu skrzynka działała w mieszkaniu Henryka Bujalskiego.

     W celu wzmocnienia bezpieczeństwa skrzynek stosowano metodę znaków ostrzegawczych zwanych „semaforami”. Informowały one osoby udające się do lokalów konspiracyjnych o niebezpieczeństwie lub możliwości nawiązania kontaktu. Podstawowym elementem konspiracji były jednak hasła. Jego treść zależała od warunków w jakich pracowała skrzynka i nie powinna budzić podejrzeń obcych osób przebywających w tym czasie w lokalu bowiem bardzo często umiejscowione one były w punktach gdzie bez podejrzeń mogło przychodzić wiele osób.
     Ze skrzynki głównej zabierali prasę kolporterzy okręgowi i przekazywali ją do skrzynek okręgowych zlokalizowanych w obwodach. Z prasą centralną kolportowano gazetki własne, które pełniły rolę organów Sztabu Okręgu. Dalszy podział i kolportaż w terenie organizowały już we własnym zakresie inspektoraty i obwody.
Trudno dziś ustalić, które centralne organy AK i w jakich ilościach dostarczano do Okręgu Kielce. Należy przypuszczać, że w największych ilościach kolportowany był: „Biuletyn Informacyjny”, „Żołnierz Polski” i Insurekcja”. W mniejszych ilościach i rzadziej rozprowadzano „Bellonę” i „Wiadomości Polskie”. Nie jest znana także ilość pism dostarczanych do okręgu.

 

Kierownicy referatu:
-Surma Stanisław „Władysław”, „Ksawery”,
-Krotke Aleksander „Al”.

Odbudowany oddział

Niejako „nowe” rozdanie nastąpiło z chwilą skierowania do Kielc Marii Łozińskiej „Rozmaryna”. Nastąpiło to prawdopodobnie na początku 1944r. Do czerwca udało jej się utworzyć zreorganizowany BIP Okręgu i uaktywnić jego działalność, choć jego pełna sprawność nastąpiła dopiero latem 1944r.

     Oddział posługiwał się wtedy (do 15.11.1944r.) kryptonimem Hyd – Ra ZP/Hyd. W pierwszych miesiącach 1944r. udało się uruchomić cztery działy:

Referat ogólny (przedtem organizacyjny) zajmujący się sprawami budżetowymi i personalnymi, informacyjny. W jego skład wchodził podreferat łączności.
Kierownik – brak informacji o obsadzie.

 

Referat informacyjny (przedtem społeczno-polityczny) zajmował się przekazywaniem Komendantowi Okręgu oraz do BIP KG AK raportów o sytuacji społeczno-politycznej oraz utrzymywał kontakt z miejscowymi władzami administracyjnymi i ugrupowaniami politycznymi.
Kierownik – Józef Andrzej Gierowski „Mamut” od czerwiec/lipiec 1944r. do ?

 

Referat propagandowy – zajmował się prowadzeniem szeroko pojętej działalności wśród społeczeństwa, oraz w szeregach wojska nieprzyjaciela - prowadzenie akcji „N”. Do zadań referatu należała także organizacja pracy korespondentów wojennych podczas akcji „Burza”. W skład referatu wchodził także podreferat gawęd żołnierskich, oraz podreferat Pomocy Żołnierzowi (PŻ).
Kierownik – brak informacji o obsadzie.

 


Referat wydawniczy – zajmował się drukiem tajnej prasy oraz innych materiałów oraz ich kolportażem.
Według informacji Franciszka Zaremby, zastępca Szefa Oddziału VI BIP, w listopadzie 1941 roku Okręg uzyskał w listopadzie 1941 roku maszynę drukarską, na której drukarz o nazwisku Rzepka miały drukować prasę okręgową. Wiadomość ta jest prawdopodobnie nieprawdziwa bowiem żadne z ukazujących się wtedy pism okręgowych nie było wydawane tą techniką druku, ale na powielaczu.
Zgodna z prawdą jest natomiast informacja, że jesienią 1944r. Oddział rozpoczął starania nad sprowadzeniem z krakowskiego maszyny drukarskiej „bostonki” w celu wydawania własnych ulotek w tym referatu „K”.
Kierownik – brak informacji o obsadzie.

 

Referat Pomocy Żołnierzowi (PŻ)
W okresie przygotowywania do nasilenia walk, latem 1944r. z Referatu Propagandowego wydzielono dotychczasowy podreferat PŻ, z którego utworzono Referat. W okresie akcji „Burza” głównym zajęciem służby była opieka mad rannymi przebywającymi na melinach. Nie wiemy jaka była obsada personalna referatu. Jego kierownikiem była jesienią 1944r. NN „Karolina”.

 

Prasa Komendy Okręgu

Oddział VI Komendy Okręgu nigdy nie wydawał oddzielnego pisma okręgowego. Niewystarczająca ilość prasy centralnej sprawiła jednak, że  w różnych okresach czasu rolę tą przejmowały pisma Obwodu Kielce, którym poświęcimy teraz więcej miejsca.

„Wiadomości Polskie” – „Żołnierz Wolności”
     Od czerwca 1940 roku rolę pisma okręgowego przejęły wydawane w Kielcach „Wiadomości Polskie”. Pismo powielane było przy ulicy Żeromskiego w mieszkaniu Delekty. Redaktorem był Stefan Klączyński „Jarosław”, a współpracowali z nim bracia Jażdżyńscy. Ze względu na technikę powielaczową nakład pisma nie był duży i wahał się w granicach 100-150 egzemplarzy. Pismo ukazywało się jako dwutygodnik. Ostatni numer pisma pod tą nazwą ukazał się w listopadzie lub grudniu 1941r., kiedy to na wniosek Felicjana Zaremby „Feliński”, zastępca Szefa Oddziału VI Komendy Okręgu zmieniono tytuł na „Żołnierz Wolności”.
     Pod nową nazwą pismo wydawane było nadal metodą powielaczową, a drukarnia mieściła się w Kielcach przy ulicy Żeromskiego w mieszkaniu Zofii Lechnik. Pismo ukazywało się jako tygodnik, a niekiedy dziennik. Jego nakład nie przekraczał 400 egzemplarzy. Redaktorem naczelnym w dalszym ciągu był Klączyński „Jarosław”. Nasłuch radiowy prowadziła Halina Domańska-Krakowska „Halina” w swoim mieszkaniu przy ulicy Równej 9. Dostarczaniem wiadomości z terenu zajmował się głównie Wiesław Jażdżyński. Pismo przestało się ukazywać po 13 października 1943r., tj. po śmierci Klączyńskiego. Niestety do dzisiejszych czasów nie zachował się żaden egzemplarz obu gazet.

Pismo Komendy Okręgu

„Biuletyn Informacyjny” – „Polska Walcząca”.
     W 1940r. w Kielcach rozpoczęto także wydawanie pisma „Biuletyn Informacyjny”, które także kolportowane było jako tygodnik na terenie całego okręgu. Pismo miało objętość 8 stron. 28 września 1940r. ukazał się ostatni numer pisma pod tą nazwą. Zachowując bowiem ciągłość numerów, 18 numer, był jednocześnie pierwszym wydanym pod nową nazwą „Polska Walcząca”. Nakład pisma pozostał bez zmian. Nasłuch radiowy na potrzeby pisma prowadzony był przez Helenę Zmorzyńską-Wolny „Glawa” (mieszkanie przy ulicy Śniadekich 1) oraz przez Halinę Domańską-Krakowską. Nie wiemy kto redagował pismo, ale można przypuszczać, że były to te same osoby co w przypadku innych tytułów wydawanych w tym czasie. Do dzisiejszych czasów zachowały się numery: 18, 19 i 20.Prawdopodobnie przestało się ono ukazywać pod koniec 1940r i być może było to związane z decyzją o uruchomieniu kolejnego tytułu prasowego, o którym niżej.

Pismo Komendy Okręgu

„Polska Prawda” - „Prawda Polska”
     Od grudnia 1940 roku, pod redakcją Stefana Klączyńskiego „Jarosław”, zaczęła się ukazywać „Polska Prawda”. Początkowo pismo było oficjalnym organem Komendy Okręgu. Nie wiemy dlaczego kierownictwo oddziału podjęło decyzję o dublowaniu działalności wydawniczej z „Wiadomościami Polskimi”, tym bardziej, że redaktorem obu tytułów była ta sama osoba. Pismo było drukowane na powielaczu w mieszkaniu Marii Kubackiej „Babcia” przy ulicy Wesołej 42. Pierwszy numer tego tygodnika wydano w pierwszym tygodniu grudnia 1940r. Miał on objętość 8 stron.
11 czerwca 1942r. zachowując ciągłość numerów zmieniono tytuł pisma na „Prawda Polska”, ale jednocześnie pismo stało się organem Obwodu Kielce. Skład redakcyjny pozostał bez zmian. Nakład pisma wahał się w tym czasie w granicach 150-300 egzemplarzy. Także to pismo przestało się ukazywać po 13 października 1943r., tj. po śmierci Klączyńskiego.
     W styczniu 1944r. Obwód Kielce reaktywował jego wydawanie. Redaktorem naczelnym został Józef Andrzej Gierowski „Mamut”. Pismo ponownie drukowano na powielaczu w mieszkaniu „Babci” przy ulicy Wesołej 42. Pismo ukazywało się jako tygodnik w nakładzie 150-300 egzemplarzy.
     Do kolejnej zmiany doszło w lipcu 1944r. kiedy to pismo stało się ponownie organem prasowym Komendy Okręgu Kielce. W skład redakcji wchodzili wówczas również Maria Łozińska „Rozmaryna” (szef Oddziału VI Komendy Okręgu), Łukasz Kumor (Okręgowy Delegat Rządu) – w pierwszych miesiącach 1944r., Danuta Wolniak, Maria Gierowska "Marysia", Felicja Gierowska „Fela”. Kolportażem zajmowały się: Barbara Bularska „Basia”, M.Galas „Maka”, Danuta Machałowicz „Danka”, Maria Marcinkiewicz „Marychna”. Od lipca 1944r. pismo osiągnęło stosunkowo wysoki nakład 1200-1500 egzemplarzy. Było to możliwe dzięki temu, że pismo było częściowo drukowane, oczywiście potajemnie, w legalnie działającej drukarni katolickiej „Jedność” w Kielcach. Pismo ukazywało się wtedy jako dziennik i formalnie posiadało podtytuł „Komunikat”.
     Prawdopodobnie od wrzesień/październik 1944r. redaktorem pisma został S. Janiszewski „Kamil”. W tym samym czasie (październik) druk pisma ponownie powrócił do lokalu „Babci” przy ulicy Wesołej 42. Wydawane było do stycznia 1945r. i do dzisiejszych czasów zachowało się kilkanaście jego numerów.

Reorganizacja po "Burzy"

Po zakończeniu akcji „Burza” nastąpiła kolejna reorganizacja obsady personalnej Oddziału. Jednocześnie powstał całkowicie nowy Referat „K”, którego celem miała być działalność antykomunistyczna.

Ostatni szef Oddziału VI

     Od połowy listopada 1944r. Oddział posługiwał się kryptonimem Gan – ges Wo/Gan, a jego struktura i obsada przedstawiała się następująco (stan na dzień 1.XI.1944)
Szef Oddziału – Gądzio Stefan mjr „Kos”,
Zastępca szefa – Jańczak Stanisław ppor. „Lech”
Kierownik biura szefa – Janus-Monkiewicz Czesława „Blanka”,
Kancelaria i szyfry – Iwańska Maria „Magda”
Łączniczki i szyfrantki:
-Iwańska Zofia „Stefa”,
-Stachowicz Danuta „Danka”,
-Kamieńska Halina „Sylwa”,
-Gorgosz-Redkiewicz Helena „Maja”,
-Celka-Grzybkowska Monika „Agatka”,
-Gola-Detka Helena „Krysia”,
-Lipska Maria „Stella”,
-Lipska Hanna „Hania”,
-Mazurkiewicz „Biedronka”,
-Szczygłowska Halina Laura „Lida”,
-Szczygłowska Antonina „Babcia”.

     Demobilizacja dużych jednostek AK, jaka nastąpiła jesienią 1944r. sprawiła, że do konspiracji powróciło wielu oficerów. Zdekonspirowani na swoim dotychczasowym terenie dostawali przydziały w nowych miejscach. W październiku 1944r. szefem Oddziału VI BIP Komendy Okręgu Kielce został mjr. Stefan Gądzio „Kos”.
Prawdopodobnie oddział składał się nadal z dotychczas istniejących referatów:
-ogólny,
-informacyjny,
-propagandowy,
-wydawniczy,
-Pomocy Żołnierzowi.

Referat "K"

Coraz bardziej agresywna propaganda prosowieckich ugrupowań politycznych wymagała reakcji podziemia już od 1942r., ale na pierwszym planie była walka z Niemcami i inne działania były odsunięte na dalszy plan.

     Jesienią 1944r. w Oddziale VI Komendy Okręgu utworzono kolejny referat pod kryptonimem „K”. Jego powstanie wynikało z odgórnych decyzji, a związane było z reakcją Polskiego Państwa Podziemnego na powstanie PPR i prowadzonej przez nią propagandy. Ostatecznie w centralnym BIP dopiero we wrześniu 1943r. powstał Referat „Antyk”, którego celem było prowadzenie propagandy antykomunistycznej. Na mocy rozkazu Dowódcy AK, gen. T. Komorowskiego „Bór”, z 2 listopada 1943r., komórki „Antyku” miały powstać w BIP-ach okręgowych, a nawet obwodowych.
     Decyzja ta zbiegła się w Okręgu Kielce z rozpadem struktur okręgowego BIP, którego odbudowywanie trwało do lata 1944r. Na pierwszym planie odbudowywanych struktur nie było jednak miejsca dla nowego referatu. Pracownicy Departamentu Informacji Delegatury Rządu w raportach z podróży inspekcyjnych w kwietniu i maju 1944r. stwierdzili, iż propaganda antykomunistyczna w Okręgu Kielce rozwija się słabo. Dopiero w maju 1944r.l zaczęto tworzyć odpowiednią komórkę w Okręgowej Delegaturze Rządu. Ostatecznie komórka „Antyku” została zorganizowana w strukturach BIP Okręgu jesienią 1944r. pod kierownictwem NN „Witold”.
W strukturach oddziału referat otrzymał kryptonim „K”. Jego celem było organizowanie akcji walki propagandowej z komuną na terenie okręgu. Jego zadania zostały sformułowane w następujący sposób:
1). Kolportaż specjalnej prasy „K”,
2). Nadzór nad lokalną prasą „K”,
3). Tworzenie sieci propagandy szeptanej,
4). Opracowywanie metod działania propagandy na nastroje społeczeństwa,
5). Zbieranie informacji o:
a. działalności i metodach komuny,
b. działalności propagandy „K” na terenie.

     Niestety brak jest informacji o bliższej działalności referatu. Wiadomo jedynie, że na terenie całego okręgu kolportowane były wydawnictwa, które ukazały się w Obwodach Stopnica i Jędrzejów. W Obwodzie Stopnica wydawano w 1944r. powielany tygodnik „Prawda o Bolszewiźmie” w nakładzie 500 egzemplarzy. W Obwodzie Jędrzejów w tym samym czasie powielany był tygodnik „Wiatr od Wschodu”, którego nakład sięgał 300 egzemplarzy.
W końcu 1944r. nakazano zawiesić pracę „K” do odwołania, wszystkie materiały jej dotyczące zebrać i starannie ukryć, zaś po wkroczeniu wojsk sowieckich manifestować radość z wyzwolenia, nie okazując jednak radości z pobytu wojsk radzieckich. Jednocześnie należało unikać sformułowań o wymowie antysowieckiej i antykomunistycznej. Oznaczało to praktycznie koniec pracy „Antyku” w okręgu.

 

BIP KG AK na terenie Okręgu Kielce

Po zakończeniu Powstania Warszawskiego struktury Komendy Głównej AK, w tym Biura Informacji i Propagandy znalazły się w rozsypce. Odbudowywano je w Krakowie i Częstochowie.

     Od 26 października 1944r. w Częstochowie na polecenie Dowódcy AK gen. Leopolda Okulickiego „Niedźwiadek” Kazimierz Moczarski „Rafał” miał odtworzyć BIP Komendy Głównej z miejscem siedziby właśnie w Częstochowie., sam zresztą stał na czele oddziału. Równolegle w Krakowie zadomowili się inni żołnierze BIP KG i to właśnie tam rozpoczęto dalsze wydawanie centralnych pism AK.
     Siedziba szefa oddziału BIP KG w Częstochowie niejako wymuszała częste kontakty z Komendantem Okręgu Kielce, płk. Janem Zientarskim „Ein”. Jak wspomina K.Moczarski „Rafał” BIP tego okręgu był nam niezwykle pomocny i stanowi terenową podstawę trudnych wówczas zadań naszego oddziału sztabu.

Obsada oddziału

Na przestrzeni lat zmieniała się struktura oddziału i jego obsada, ale postaramy się w jednym miejscu przedstawić wszystkie osoby kierujące BIP w Okręgu Kielce.

Szef Oddziału:
-Jędrzejak Feliks „Rafał” – od czerwiec 1940r. do listopad 1942r.
-Klączyński Stefan „Jarosław” – od grudnia 1942r. do 13 października 1943r.
-Łozińska Maria „Rozmaryna” – od początku 1944r. do wrzesień 1944r.
-Gądzio Stefan mjr „Kos” – od października 1944r. do stycznia 1945r.

 

Pierwszy Zastępca:
-Bujalski Henryk „Kościesza” - od? do ?.
-Jańczak Stanisław ppor. „Lech” prawdopodobnie od początku 1944r.

 


Drugi zastępca
- kpt/mjr rez. Zaremba Felicjan „Feliński” – od ? do 1942r.

 

Sekretariat Szefa Oddziału
- Irena Karpińska „Anna” od czerwca 1940r. aż do sierpnia 1942r.
– Janus-Monkiewicz Czesława „Blanka”, jako Kierownik biura szefa Oddziału, prawdopodobnie od października 1944r.

 


Referat Organizacyjny, od 1944r jako Referat Ogólny.
Kierownik
- Maria Bronisława Łozińska „Rozmaryna” od lata 1940roku, aż do końca 1943 roku,
Podreferaty:
-łączności.
-personalny (od 1944r.)

 


Referat społeczno-polityczny, od 1944r. Referat Informacyjny
Referat działał w dwóch ośrodkach:
W Kielcach – Klączyński Stefan „Jarosław”
W Radomiu
– Bujalski Henryk „Kościesza”
-Horczak Krystyna „Justyna
Kierownik – Józef Andrzej Gierowski „Mamut” od czerwiec/lipiec 1944r. do ?

 

 

Referat walki cywilnej – od września 1943r. zlikwidowany.
Kierownicy:
-Odrzywolska Janina „Emilia” – do 11 listopada 1942 roku
-Zowall „Jur” – od 1943 roku do 25 września 1943r.

 

Referat personalny – podlegał osobiście kierownictwu Oddziału VI tj. szefowi i jego zastępcom. Od stycznia 1944r. wszedł w skład Referatu Ogólnego.

 

Referat „N” – od roku 1944r. jako podreferat w Referacie propagandowym
Kierownicy referatu.
-Malinowski Jan „Teodor” – od marca 1941r. do 1 maja 1943r.,
-Sielicki Bronisław „Bronisław” – od połowy 1943 roku do 25 września 1943r.

 

Referat kolportażu od 1940r. do końca 1944r., później jako podreferat w Referacie Wydawniczym.
Kierownicy referatu:
-Surma Stanisław „Władysław”, „Ksawery”
-Krotke Aleksander „Al”.

 


Referat propagandowy – utworzony w 1944r.
-podreferat gawęd żołnierskich,
-podreferat Pomocy Żołnierzowi (PŻ).
-podreferat „N” (w 1944r.)
Kierownik – brak informacji o obsadzie.

 


Referat wydawniczy utworzony w 1944r.
-podreferat kolportażu,
Kierownik Referatu– brak informacji o obsadzie.

 

Referat Pomocy Żołnierzowi (PŻ) – utworzony latem 1944r.
Kierownik - NN „Karolina” – jesień 1944r.

 

Referat „K” – utworzony jesienią 1944r.
Kierownik – NN „Witold”.

Źródła

Opracowując powyższy materiał korzystaliśmy z następujących źródeł:

Adamczyk M.: Kieleckie czasopiśmiennictwo konspiracyjne 1939-1945,
Adamczyk M. Prasa konspiracyjna na Kielecczyźnie w latach 1939-1945,
Borzobochaty W.: „JODŁA”,
Mazur G. Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939-1945.

Wróć