Podział powiatu

8 października 1939r. na podstawie dekretu Hitlera część polskich ziem zostało włączonych do III Rzeszy. Dotyczyło to także powiatu chrzanowskiego z województwa krakowskiego. Jego część (miasta: Chrzanów, Jaworzno, Szczakowa, Trzebinia oraz gminy wiejskie: Babice, Chełmek, Libiąż Mały oraz częściowo Alwernia) została włączona do III Rzeszy jako Landkreis Krenau.

     12 października 1939r., z mocą obowiązującą od 26 października 1939r., utworzono Generalną Gubernię. Do tworu tego włączono miasto i gminę Krzeszowice oraz gminy: Tenczynek i Nowa Góra z Powiatu Chrzanów, które przyłączono do Landkreis Krakau w GG. Tym samym teren powiatu został rozdzielony na dwie części.

Konspiracja

     Jeszcze przed podziałem powiatu działalność konspiracyjną rozpoczęła na jego terenie Organizacja Orła Białego, która już w październiku podporządkowała się Służbie Zwycięstwu Polsce. Dowódca Główny tej organizacji, gen. Karaszewicz – Tokarzewski „Torwid” podjął decyzję, że obie organizacje będą działały w pierwszym okresie niezależnie od siebie.

Ppłk H.Kowalówka - zdjęcie przedwojenne

     Z chwilą dokonania podziału ziem Polski i włączeniu części terytorium do III Rzeszy „Torwid” zaczął się obawiać, że oddzielenie terenów strzeżonymi granicami utrudni bezpośrednie kierowanie strukturami. Już podczas kolejnej wizyty w Krakowie, 22 października, „Torwid” polecił rozpoczęcie przygotowań do utworzenia Samodzielnego Podokręgu Zagłębie.
     W połowie listopada 1939r. Dowództwo Główne SZP wyznaczyło ppłk Henryka Kowalówkę „Skawa" – „Oset”(od połowy października 1939r. zastępca Komendanta Okręgu Kielce SZP i jednocześnie Szef Sztabu) na Komendanta Podokręgu Zagłębie SZP. Teren jego działania miał zostać natychmiast wydzielony z Okręgu Krakowskiego OOB w samodzielną strukturę związaną współpracą zarówno z Komendą Okręgu Kieleckiego SZP (z tytułu zaplecza i przynależności do woj. kieleckiego), jak i Komendą Okręgu Krakowskiego SZP (z tytułu dotychczasowych powiązań z Krakowem i zależności operacyjnej).

Obwód Chrzanów SZP

     Struktury SZP miały opierać się na granicach administracyjnych województw z 1939r. Podział powiatu na dwie części, a także istnienie już struktur Organizacji Orła Białego miało zapewne decydujący wpływ na fakt, że Powiat Chrzanów nie wszedł w skład Okręgu Kraków SZP, ale znalazł się w orbicie zainteresowań Podokręgu Zagłębie, czyli formalnie Okręgu Kielce.

     Na przełomie 1939/40 z inicjatywy kierownictwa Podokręgu utworzono Obwód Chrzanów SZP. Jego dowódcą został por. Józef Badach „Czacharski”. Należy zaznaczyć, że faktycznie w tym czasie Podobwód Zagłębie charakteryzował się bardzo dużą samodzielnością. Niestety z tego okresu nie mamy więcej informacji o obwodzie.

W Okręgu Kielce ZWZ

     W styczniu 1940r. do kraju dotarły rozkazy rozwiązujące SZP i tworzące na jej miejsce Związek Walki Zbrojnej. Uporządkowano także sprawy organizacyjne.

     Na początku lutego Podokręg Zagłębiowski został podporządkowany Okręgowi Kielce ZWZ. Od tej chwili Obwód Chrzanów z całą pewnością wchodzi już w skład Okręgu Kielce. Jego komendantem pozostaje por. „Czacharski”, a szefem wywiadu por. Stefan Phillip “Poraj”. Niestety na dzień dzisiejszy nie posiadamy informacji na temat rozwoju organizacyjnego i struktury organizacyjnej Obwodu.

W Obszarze Południowym

     W połowie 1940r. Podokręg Zagłębie został wyłączony z Okręgu Kielce i podporządkowano go bezpośrednio Komendantowi Obszaru Południowego AK w Krakowie. 

     Na przełomie 1940/41 zlikwidowano całkowicie Podokręg Zagłębie i włączono go do Okręgu Śląsk, gdzie utworzono z niego Inspektorat Sosnowiec, ale to już temat innego okręgu.


Z całą pewnością możemy stwierdzić, że Obwód Chrzanów wchodził w skład Okręgu Kielce do połowy 1940r.

Źródła

Opracowując powyższy tekst korzystaliśmy z następujących źródeł:

Parzyński W.: „Zrąb” generał Henryk Kowalówka,
Starczewski M.: Ruch oporu na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim,
Walter-Janke Z.: W Armii Krajowej na Śląsku.

Wróć