Tykwiński Władysław

Pseudonim „Krata”

Stopień wojskowy: kapral podchorąży

Kierownik referatu II wywiad komendy Obwodu Jędrzejów

Młodość

Urodził się 19 grudnia 1919 r. w Warszawie. Syn Zygmunta urzędnika kolejowego i Heleny z Umiastowskich.

-od 1930 r. wychowywał się i uczył w Jędrzejowie (po przeprowadzce rodziców).

-należał do drużyny harcerskiej i już przed wojną był podharcmistrzem.

-1938 r. zdał maturę w jędrzejowskim Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Reja.

-1938 r. został studentem na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.

-1939 r. – nie zostaje zmobilizowany do wojska bowiem z powodu słabego wzroku jest zwolniony z obowiązku wojskowego. Posiada jednak stopień starszy szeregowy podchorąży rezerwy, który uzyskał zapewne w okresie przedwojennych ćwiczeń wojskowych związanych z działalnością w harcerstwie.  

Okupacja niemiecka

-bardzo szybko po zajęciu Jędrzejowa przez Niemców jako przedwojenny harcerz i instruktor harcerski (podharcmistrz) stworzył spośród przedwojennych harcerzy jedną konspiracyjną drużynę.

-w październiku 1939 r. nawiązał kontakt z instruktorami Komendy Chorągwi Harcerzy w Kielcach i kontynuował pracę konspiracyjną z harcerzami.

-prawdopodobnie w połowie 1940 r. wstępuje do ZWZ.

-zapewne w tym samym czasie dostaje przydział do referatu II wywiad komendy Obwodu Jędrzejów, ale nadal działa równolegle w Szarych Szeregach. To zresztą za jego sprawą harcerze systematycznie są wciągani do prac w referacie wywiadu,

-2 stycznia 1941 w Klasztorze Cystersów bierze ślub z Ireną Rokicką. 

-w 1941 r. brał udział w ćwiczeniach prowadzonych przez Józefa Dobskiego „Maryśka” (zastępca komendanta Ula „Skała” Szarych Szeregów w Kielcach), w lesie w pobliżu wzgórza Mazur pod Kielcami.

-włączył się do tajnego nauczania młodzieży na poziomie gimnazjum.

-od połowy 1941 r. do maj 1943 r. pełni funkcję zastępcy kierownika referatu II wywiad Komendy Obwodu Jędrzejów.

-z racji funkcji swoją konspiracyjną kancelarię urządza w domu rodziców żony (Rokiccy) przy ulicy Głównej 57.

-w połowie 1942 roku, razem z innymi harcerzami (Zbigniew Grabowski „Czarny”, Wawrzeczko Henryk „Skiba” i Stanisław Wiśniewski „Jarko”), którzy działają w wywiadzie komendy obwodu rozpoczyna naukę na konspiracyjnym zastępczym kursie rezerwy podchorążych piechoty (pierwszy kurs).

-3 stycznia 1943 awansowany do stopnia kapral podchorąży po ukończeniu kursu rezerwy podchorążych piechoty.

-pierwsze dni stycznia 1943 Niemcy w poszukiwaniu Tykwińskiego „Kraty” wkraczają do domu rodzinnego jego żony przy ulicy Głównej 57. Tykwińskiego nie zastano (wracając do domu został ostrzeżony o niebezpieczeństwie). Po przeszukaniu domu (nic nie znaleziono) aresztowano jego żonę Irenę, która została skierowana do KL Auschwitz, gdzie dotarła 22 stycznia 1943 roku. Nadano jej numer 30527. Zamordowana w obozie oświęcimskim 2 kwietnia 1943r. Rodzina o śmierci z powodu „grypy” została poinformowana w maju 1943. W relacjach błędnie podawana jest data aresztowania jako 19 marca 1943.

-po aresztowaniu żony Tykwiński przeniósł swoją kancelarię do domu Stanisława Dacha „Gont” zamieszkałego na osiedlu Wincentynów, koło cmentarza św. Wincentego.

-kolejnym lokalem kancelarii był dom Wincentego Gruszczyńskiego adres: 14 stycznia 117, który służył także Tykwińskiemu za kwaterę.

-19 kwietnia 1943 – patrol likwidacyjny referatu II wywiad pod dowództwem „Kraty” w miejscowości Czekaj, gmina Mstyczów, likwiduje burmistrza Stanisława Białasika, który jest niemieckim konfidentem,

-kolejna kwatera kancelarii referatu ulokowana była w ogrodzie przy kościele św. Wincentego. W tym czasie rodzice Stanisława Wiśniewskiego „Jarko” (zastępca kierownika referatu wywiadu) mieszkali koło klasztoru i dzierżawili od proboszcza sad kościelny. W sadzie postawiona została wiata, która stanowiła doskonały lokal do cichej pracy. Bezpieczeństwa strzegły groźne psy, a obserwacje prowadził ojciec Wiśniewskiego  i jego brat Zenon „Klon”.

-początku maja 1943 r do 9 czerwca 1943 r. po przeniesieniu dotychczasowego kierownika referatu wywiadu na analogiczne stanowisko w Inspektoracie Kieleckim zostaje kierownikiem referatu II wywiad komendy obwodu

-8 czerwca 1943r. po zakończeniu pracy w tajnej kancelarii w ogrodzie przy kościele udał się na nocleg do domu Wincentego Gruszczyńskiego w Jędrzejowie przy obecnej ulicy 11 Listopada 117.

-9 czerwca 1943r. Niemcy o godzinie 5 rano przystąpili do aresztowań zgodnie z przygotowaną wcześniej listą. Była to akcja represyjna za likwidację w dniu 31 maja gestapowca Kappa (właściwie Kapuściński).

Jednym z celów był dom Gruszczyńskiego. Podczas próby aresztowania zastrzelony został Wincenty Gruszczyński. „Krata” ratował się ucieczką, ale po przebiegnięciu około 100 metrów zastrzelił go żandarm Alojzy Musiol.

Kontrwywiad obwodu ustalił, że za aresztowaniami stał donos Marii Majchrzak. Okoliczności jego powstania i likwidacji konfidentki przedstawione są w rozdziale: Referat II wywiad

Niemcy prawdopodobnie nie rozpoznali kto został przez nich zastrzelony. Po kilku godzinach pracownicy magistratu zabrali ciała wszystkich zastrzelonych tego dnia i pogrzebali ich przy murze cmentarza św. Trójcy (po zewnętrznej stronie). Dopiero wiele lat później miejsce pogrzebania zamordowanych włączono w teren cmentarza oraz postawiono nagrobek.