Ostatniej zmiany administracyjnej dokonano 1 kwietnia 1939 r. kiedy odłączono z powiatu wieś Mostek, z gminy Jangrot i włączono do powiatu miechowskiego, gminy Szreniawa
     8 października 1939r. dekretem Hitlera mniejsza część olkuskiego została włączona do III Rzeszy. 12 października 1939r., z mocą obowiązującą od 26 października 1939r., utworzono Generalną Gubernię. Tym samym teren powiatu został rozdzielony na dwie części. Większa część, z Wolbromiem, pozostała w Generalnej Guberni, a mniejszą z samym Olkuszem przyłączono do III Rzeszy.
     Wschodnia część powiatu z głównym miastem: Wolbrom została włączona do Generalnej Guberni. Zachodnia z Olkuszem i gminami: Ogrodzieniec (część), Rabsztyn (część), Bolesław i Sławków została włączona do III Rzeszy. Wyniku podziału doszło do dziwacznej sytuacji w której powstały dwa obwody olkuskie. Jeden w Okręgu Kraków, drugi w Okręgu Kielce.

     22 września w Krakowie powstała Organizacja Orła Białego, która bardzo wcześnie zaczęła tworzyć w terenie swoje struktury. W dniach 29 i 30 września odbyła się w Krakowie odprawa, a właściwie narada organizacyjna OOB podczas której ustalono, że część województwa kieleckiego (Zagłębie oraz powiaty: Pińczów, Miechów i Olkusz) wejdą w skład Okręgu Krakowskiego OOB.
     Miesiąc później organizacja podporządkowała się Służbie Zwycięstwu Polski, ale struktury obu organizacji miały działać równolegle obok siebie. Z całą pewnością emisariusze OOB potarli do zachodniej, bardziej uprzemysłowionej części powiatu. Wiemy, że do OOB należał Stanisław Kościński z Fabryki „Olkusz” i Zygmunt Perek. Organizacja bardzo szybko zareagowała na utworzenie granicy dzielącej powiat. Na jej polecenie Stanisław Swędzioł utworzył w domu swoich rodziców na Skalskiem placówkę przerzutową przez granicę.
     Już w listopadzie na terenie powiatu włączonego do Generalnej Guberni zaczęto tworzyć struktury Służby Zwycięstwu Polsce, które wchodziły w skład Inspektoratu Miechowskiego w Okręgu Kraków. Inaczej potoczyły się losy konspiracji w części powiatu włączonej do III Rzeszy.

     W grudniu 1939r. Elżbieta Zawadzka „Zelma”, przed wojną komendantka Rejonu Śląskiego Przysposobienia Wojskowego Kobiet była już kierowniczką łączności Podokręgu Zagłębie, który formalnie wchodził w skład Okręgu Kielce, ale naprawdę zachowywał bardzo dużą samodzielność. W dniu 25 grudnia „Zelma” zaprzysięgła w Będzinie Teresę Delektę, która obrała pseudonim „Janka”. Przed wojną była ona nauczycielką w Średniej Szkole Zawodowej w Skałce koło Olkusza, a jednocześnie starszą instruktorką PWK i komendantką tej organizacji na powiat olkuski.
Delekta na polecenie szefa sztabu Podokręgu Zagłębie mjr. Stanisława Stolarskiego „Konrad” miała zorganizować konspiracyjne struktury na znanym sobie terenie, a dokładnie na części powiatu włączonej do III Rzeszy.
     Pierwszym krokiem „Janki” było odnalezienie przedwojennego komendanta Przysposobienia Wojskowego w powiecie kpt. Konstantego Szyszkowskiego. Przyjął on pseudonim „Kruk” i zgodził się objąć funkcję Dowódcy Obwodu SZP Olkusz. Jego zastępcą został ppor. Stanisław Jańczyk, księgowy z banku w Czeladzi.

     Nieprzypadkowo wspomnieliśmy, że istniały formalnie dwa obwody podlegające różnym okręgom. Niosło to konsekwencje w przypadku budowania struktur konspiracyjnych. Wchodzący w skład Okręgu Kraków Obwód Olkusz (Wolbrom) swoim zasięgiem, w pierwszym okresie konspiracji, obejmował także tereny włączone do III Rzeszy. Utworzono tam Placówkę Olkusz. Jej organizowanie rozpoczął jeszcze w grudniu 1939r. por. rez. Kazimierz Maciejewski „Buk”, nauczyciel we wsi Zimnodół. Z biegiem czasu objęła ona teren Bolesławca, Ogrodzieńca i Sławkowa.
     Początkowo, najważniejszym jednak zadaniem Placówki było uruchomienie i utrzymanie punktu przerzutowego (Sienieczno – Zimnodół – Zawada) przez granicę Generalnej Guberni z III Rzszą. Do zespołu ludzi obsługujących punkt przerzutowy należeli: „Miriam”, żona dowódcy placówki, Andrzej Adamczyk, Józef Adamczyk, Edmund Mączka i Jan Mączka. Punkty kontaktowe umieszczone były po obu stronach granicy. Znajdowały się one m.in.: u Honoraty Nawrot (córki leśniczego z Szczypowic) w Bzowie, po stronie Rzeszy, w samej leśniczówce w Szczypowicach, w domu Nawrota, w Kalinówce (gmina Kroczyce) w dworku Władysława Kefersztaina „Józef”, na plebanii w Gieble oraz w innych miejscach.
     Wybiegając wprzód dodamy, że placówka ta została na początku 1942r. podporządkowana Komendzie Obwodu Olkusz z Okręgu Śląsk.

     Niezależnie od tego trwało tworzenie struktur Obwodu Olkusz. Jego komendantem był pomimo zmian kpt. Konstanty Szyszkowski „Kruk”, a jego zastępcą ppor. Stanisław Jańczyk.
     W początkowy okresie główny ciężar wyszukiwania odpowiednich kandydatów do organizacji spoczywał na barkach Teresy Delekty „Janka”. To ona odnalazła kilku oficerów i podchorążych rezerwy i skontaktowała ich z Komendantem Obwodu. Wiosną 1940 roku została jednak powołana na szefa Oddziału V Łączność Konspiracyjna Podokręgu Zagłębie. Był to już jednak czas kiedy w samym obwodzie w organizacji znajdowali się ludzie, którzy z pełnym poświęceniem mogli zająć jej miejsce.
Za łączność odpowiadał w obwodzie Władysław Kłysiński, księgowy w Fabryce „Olkusz”.
Sprawami prasy i jej kolportażem zajął się Leonard Woźniczko z Kluczy, urzędnik Papierni w Kluczach.
     W obwodach Podokręgu utworzono specjalne struktury wywiadowczo-dywersyjne . W Obwodzie Olkusz szefem takie struktury został por. Józef Kotula „Jacek”. Funkcjonowała ona do lata 1940r. kiedy to utworzono Związek Odwetu. Struktury wywiadowczo-dywersyjne zostały wtedy rozwiązane. Ich część wcielono do pionu dywersji, a z pozostałych zaczęto budować nową siatkę wywiadu.
     Rozpoczęto także tworzenie struktur terenowych. Wiadomo, że dowódcą Placówki Olkusz został Bronisław Wygaś „Limba”. W mieście tym konspiracja była najsilniejsza. Już niebawem utworzono tam pluton którego dowódcą został ppor. Julian Kazibut „Hajduk”.

     Do pierwszego spotkania działaczy doszło w mieszkaniu Romana Żołędzia „Maria”. Wzięli w nim udział dowódcy GL w Zagłębiu: kpt. Cezary Uthke „Tadeusz”, Franciszek Skoczek „Cink” i „Waldas” reprezentujący pion polityczny PPS. Miejscowych działaczy reprezentowali: kpr. pchr. Kazimierz Kluczewski „Pijok”, nauczyciel Krulikowski i Bolesław Sowula „Wrzos”.
     W wyniku ustaleń dowódcą struktur „bojówki partyjnej” mianowano pchr. „Pijoka”. Organizacja mając duże wpływy wśród ludności rosła bardzo szybko w siłe. W niedługim czasie powstał pułk olkuski GL PPS złożony z dwóch batalionów. I batalion organizował się w samym Olkuszu, a drugi w Kluczach, jego dowódcą był Gerard Woźnica „Hardy”
W późniejszym czasie „bojówka partyjna” PPS podporządkowała się ZWZ.

Parzyński W.: „Zrąb” generał Henryk Kowalówka,
Starczewski M.: Ruch oporu na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim,
Walter-Janke Z.: W Armii Krajowej na Śląsku.
Strony internetowe
http://pl.wikipedia.org/wiki/Powiat_olkuski